Library

Historia kontaktów cywilizacyjnych

Na zajęciach podejmiemy problemy cywilizacji, zarówno w ujęciu  teoretycznym i praktycznym. Będziemy się starali przyglądać różnym problemom, okolicznościom, które towarzyszyły spotkaniom cywilizacyjnym na przestrzeni wieków. Zastanowimy się jakie warunki muszą zajść aby rzeczywiste “spotkanie” było możliwe.

Celem zajęć jest pokazanie studentom, że ich sytuacja jest czymś innym niż przebywaniem w innej kulturze. To sytuacja trudna, z którą różnie sobie radzono, w zależności od miejsca, czasu i okoliczności. Będzie to wymagać od studentów zdefiniowania cywilizacji własnej i tej do której przybywają. Określenia najbardziej podstawowych, osobistych wartości i poddaniu ich pod rozwagę.


Komunikacja międzykulturowa - psychologia transkulturowa

Główne cele teoretyczne:

Zajęcia mają na celu rozwinięcie problematyki granicy i pograniczności z perspektywy psychologicznej, socjologicznej i politycznej. Przyjmuje, że pogranicze to obszar (przestrzenny, czasowy, pojęciowy) fundamentalnej ambiwalencji, dialektycznej sprzeczności, dwu- i wieloznaczności, na którym zjawisko nie jest jeszcze albo już określone, bo przenika się z innym albo przechodzi w inne; obszar rozmytej granicy między „jednym” a „drugim”, obszar różnicowania się rozumianego jako ruch prowadzący w końcu do ukształtowania się opozycji, tym samym zaś do ustanowienia granicy, ale też, odwrotnie, jako ruch znoszenia opozycji przez kolejne zróżnicowania i mediacje; słowem, obszar jednoczesnego ścierania się i przenikania różnych sił. Pogranicze może, lecz nie musi być rozumiane jako peryferia; jest obszarem szczególnie intensywnego, często wprost dramatycznego dziania się, „pracy różnicy”.

Jeśli tak rozumiemy pogranicze, to nowoczesność w jakimś sensie w całości jest „pograniczna”, czyli nieredukowalnie wieloznaczna i zawsze „niespełniona”, albowiem nigdy nie jest, lecz zawsze się staje – rodzi się, umiera, odradza – w różnych formach i w wielu wymiarach, w rzeczywistości nigdzie i nigdy nie osiągając statusu spełnionej i jednoznacznej istoty. Ale ten jej ambiwalentny charakter najwyraźniej objawia się na pograniczach rozumianych stosunkowo najbardziej dosłownie, tj. jako pogranicza geograficzne oraz jako pogranicza historyczne. Są to obszary przechodzenia od-do, zarazem końce i początki, na których nowoczesność staje się w sposób szczególnie dramatyczny i może szczególnie symptomatyczny, tj. w sposób, który rzuca decydujące światło na jej centralną formę. Można zatem widzieć w pograniczu (pograniczach) rodzaj laboratorium nowoczesności, a więc miejsce (miejsca), w którym (których) różne momenty, zasady czy tendencje zostają przetworzone – albo same przetwarzają się – w taki sposób, że lepiej widać możliwe relacje między nimi, a także między nimi a ich Innym. Głównym problemem zajęć będzie przemyślenia tak pojętej idei pograniczności dla ludzkiej tożsamości.

 

Główne cele dydaktyczne:

Próba uświadomienia studentom, iż lansowanie takiego a nie innego „typu człowieczeństwa” (lub takiej a nie innej koncepcji normy) nie jest czymś obojętnym dla stylu kultury i całości życia społecznego, podobnie jak lansowanie „zdrowego” preparatu farmakologicznego, czy „zdrowego” systemu w zakresie gospodarki. Chodzi więc o spełnienie postulatu ujawniania propagandowych funkcji koncepcji teoretycznych, ustalanych zależności i wniosków praktycznych, wysnuwanych z badań ze względu na zasadnicze wartości świata ludzkiego, w szczególności wartości kontrowersyjne związane z konfliktowymi dążeniami grup ludzkich.

Omówione zostaną praktyki normalizacyjne (w sensie nadanym temu wyrażeniu przez M. Foucaulta) i ingerencje normotwórcze (dokonującej się głównie w działalności psychiatrycznej oraz klinicznej psychologicznej, podobnie pedagogicznej i wychowawczej) jako formy działalności, podlegającej tym samym kryteriom oceny jak wszelkie inne działania – mianowicie ocenie ze względu na postulaty tolerancji i swobody indywidualnej.


Globalizacja. Pogranicza cywilizacyjne.

Uniwersytet staje się miejscem spotkań międzycywilizacyjnych. Nabiera wymiaru globalnego. Celem zajęć jest próba określenia tego wymiaru przy pomocy zasady zróżnicowania (différance, wg Jacques'a Derridy), zmienności, uwzględniającej różnorodność  cywilizacyjną. W takim ujęciu globalizacja jest procesem międzycywilizacyjnym, który łączy w sobie ambiwalentne cechy, rozbieżne zjawiska i trendy. Proces ten jest pozbawiony jednoznaczności, wzbudza przeciwstawne oceny. Globalizacja jako  proces międzycywilizacyjny  i jest Pograniczem. Określenie tego procesu przebiega przez  porównanie  cywilizacji współdziałających wraz z innymi podmiotami. W tym procesie może być ukryty stan równowagi który ma cechy dialogiczne i służy punktem odniesienia. Czy ten proces oznacza zanik różnorodności cywilizacyjnej, czy powstanie nowych zjawisk? Czy można mówić o jakimkolwiek punkcie odniesienia w ogóle i pluralizm jako cecha globalizacji może być podważany?

Do rozważań o Pograniczu międzycywilizacyjnym w kontekście globalizacji, potrzebne jest określenie rzeczywistości jako pewnej całości. Jednak zastosowanie zasady zróżnicowania zmienia tryb klasycznych pojęć, kształtuje je w innym wymiarze.    Dr Ewa Majewska opracowała w formie warsztatów kluczowe kwestie: intymność, płeć, wspólnota, norma i społeczeństwo. Przedstawi je jako budowane na Pograniczu tego, co publiczne i tego, co prywatne. Każdego z uczestników zajęć czekają wyprawy przez granice kultur, państw, obyczajów, podziały płciowe dyscyplinarne i etniczne aby wpisać własne doświadczenia wielości, ambiwalencji i sprzeczności.


Codzienność bycia. Antropologiczne ujęcie zagadnień społecznych

Sytuacja zagranicznego studenta jest z punktu widzenia antropologii kulturowej sytuacją kontaktu kulturowego i sytuacją międzykulturową. Celem zajęć jest dostarczenie studentom narzędzi opisu i analizy dwóch rzeczywistości – tej, z której przyjechali i rzeczywistości polskiej. Szczególny nacisk zostanie położony na moment przejścia z jednej rzeczywistości do drugiej.

 

Spojrzenie antropologiczne pozwala na uchwycenie tego, co dzieje się, gdy przekraczamy granicę własnej kultury stając się Obcym dla innych i sami stając w obliczu obcości. Analizować będziemy reakcje na odmienność kulturową i różne etapy adaptacji podczas życia w innej kulturze.  Celem jest uświadomienie sobie, że uczestnictwo w innej kulturze może być procesem świadomym, ale wymagającym określonych kompetencji.

 

Kulturowe spojrzenie na nową rzeczywistość – jako na całościowy system innych norm, wartości, zachowań i kompetencji - ma pomóc studentom w poradzeniu sobie z różnymi poziomami szoku kulturowego i problemami w adaptacji, w łatwiejszym (świadomym) poruszaniu się po nieczytelnych dla nich regułach obcej kultury, w tym w relacjach z Polakami. Ostatnim etapem zajęć będzie analiza zmiany wynikającej z kontaktu z inną kulturą.


Świat duchowy: Religia, Filozofia, Sztuka, Literatura a różnorodność cywilizacyjna.

Pod kątem zasady zróżnicowania dekonstrukcja i dialog jako strony komunikacji międzycywilizacyjnej stają się współzależne między sobą. Wtedy wymiar Zachód-Wschód przestaje być dychotomią na zasadzie podobieństwa i inaczej wyświetla konteksty dla określenia jednostki ludzkiej w różnych cywilizacjach.  Na zajęciach w centrum uwagi znajdują się uniwersum symboliczne i obrazy świata spotykających się kultur, zostanie  uwzględnione zróżnicowane tło religijne (chrześcijaństwo wschodnie i zachodnie, buddyzm, szamanizm, taoizm, islam).

Szczególnie będziemy rozważać to, jaki wpływ ma  religia na życie codzienne jednostki, używając liczne przykłady tego, jak wyznawcy różnych religii postrzegają cykl życia człowieka oraz tego, jaką rolę pełnią  ,,święte miasta” w życiu jednostki i społeczeństwa. 

Celem zajęć będzie także pokazanie studentom jak religia, sztuka, literatura i edukacja może pomóc im odnaleźć się w kraju, w którym studiują. Najpierw, jednak będą musieli określić swój stosunek do ,,świata duchowego”, będą musieli zastanowić się, w jaki sposób ich zetknięcie się ze sztuką i literaturą wpłynęło na ich postrzeganie siebie i otaczającego ich świata. W jakim stopniu wyznawana przez nich i ich rodziny religia miała wpływ na kształtowanie się ich osobowości oraz widzenia świata, aby później starać się zrozumieć ,,świat duchowy” społeczeństwa w którym żyją.